Copyright © 2021 Business Insider Nederland. Alle rechten voorbehouden. Registratie of gebruik van deze site vindt plaats onder Algemene Voorwaarden en Privacybeleid. Algemene voorwaarden | Privacybeleid | Cookie-overzicht | Adverteren

De wereld heeft een kernafvalprobleem — er zijn al honderden tonnen nucleair afval geproduceerd zonder dat er een echt goede plek is om dat op te slaan.

Het afval komt nu terecht in tijdelijke opslagplaatsen, maar experts zijn het er over eens dat er een veilige en permanente oplossing nodig is.

Finland staat op het punt dat idee te realiseren met een ondergrondse opslagplaats waar kernafval voor altijd kan worden opgeslagen. Met de enorme grot loopt Finland daarmee tientallen jaren voor op landen als China, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

Redacteur Marianne Guenot van Insider bracht een bezoek aan de opslagplaats Onkalo en ging daarmee dieper onder de grond dan ze ooit was geweest.

Het idee is simpel: stop het kernafval ergens ver weg van mensen waar het ongestoord minder radioactief kan worden.

Maar dat proces kan 100.000 jaar duren — en de mensheid heeft nog nooit eerder op zo’n lange termijn plannen moeten maken.

Er is al bijna twintig jaar gewerkt aan de Finse opslagplaats en het zal nog zeker honderd jaar duren voordat al het afval dat voor het complex bestemd is, er definitief is opgeslagen. Bij voltooiing zullen de totale kosten naar schatting zo’n 3,5 miljard euro bedragen.

Dit is er allemaal te vinden op het complex:

Het complex wil uiteindelijk 3.250 vaten opslaan, die allemaal minstens drie meter lang zijn. Dat betekent dat er in totaal zo’n 6.500 ton aan nucleair afval zal worden opgeslagen.

Posiva, het moederbedrijf van Onkalo, schat dat de tunnels over zo’n 100 tot 120 jaar helemaal vol zullen zijn.

Het duurde ongeveer 20 minuten totdat we helemaal beneden waren.

Het groene bord geeft 3,1 kilometer aan.

Ik kreeg een beschermende uitrusting voor onder de grond, zoals zware laarzen en een zaklamp die ik de hele tijd moest dragen.

Mijn helm was uitgerust met een tracker, waardoor veiligheidsmedewerkers bij kunnen houden hoeveel mensen zich in de tunnels bevinden.

Als na ongeveer een eeuw alle opslagwerkzaamheden achter de rug zijn, worden de tunnels hermetisch afgesloten en gaat het complex voor altijd dicht.

Al het rots onder de grond is een belangrijke reden waarom voor deze locatie is gekozen.

“Je wil graag een plek hebben met veel rosten dat de komende miljoenen jaren niet gaat veranderen”, zegt Lewis Blackburn van de Universiteit van Sheffield.

Blackburn doet onderzoek naar veilige opslag van kernafval. Hij is niet betrokken bij de opslagplaats Onkalo.

Volgens geologen moet een opslagplaats niet afbrokkelen, instorten of doormidden breken bij een aardbeving.

Daarom heb je rotsen nodig die ofwel erg zacht zijn, ofwel erg hard zoals in Onkalo het geval is.

In elke staaf worden zo’n 250 tot 500 uraanpellets verwerkt, deze hebben een proces ondergaan waarbij het uranium verandert in een soort keramiek.

Er worden vervolgens tientallen staven samengebracht die een splijtstofeenheid vormen. Afhankelijk van de reactor waarvoor de eenheid bestemd is, zit daar zo’n 200 tot 600 kilo bewerkt uranium in.

De splijtstof is maar licht radioactief voordat het de reactor in gaat. Nadat het uit de reactor heeft de hoogste radioactiviteit.

Als mensen op dat moment direct worden blootgesteld aan de ruwe splijtstof kan dat dodelijk zijn. Maar de splijtstofstaven zijn uiterst zorgvuldig verpakt om dat te voorkomen.

De vijvers hebben twee doelen: het water koelt de splijtstof af en ze vormen een barrière voor de straling.

Op het Onkalo-complex liggen de koelvijvers direct naast de reactor. Al het afval dat er is geproduceerd is daar nog altijd.

Bij andere opslagplaatsen wordt het nucleaire afval bewaard in enorme betonnen vaten boven de grond. Beide technieken zijn veilig, maar er is continu onderhoud nodig.

Op dit moment heeft de splijtstof al 99,9 procent van zijn radioactiviteit verloren, maar het moet nog steeds weggehouden worden van mensen.

De binnenste buis is gemaakt van dik gietijzer en de buitenste buis van koper.

Het ijzer beschermt de staven tegen druk en onverwachte krachten, terwijl het koper niet gaat roesten.

Water is de grootste vijand bij het langdurig opslaan en als er maar genoeg tijd verstrijkt zal het overal naar doorsijpelen, dus moet het zo lang mogelijk wegblijven bij de bewerkte splijtstof.

Het gaat enorm lang duren totdat het water een weg vindt door de buizen naar de keramieken uranium pellets.

Elk vat wordt voorzien van een laag bentoniet.

Geoloog en onderzoeksmanager Antii Mustonen werkt al 16 jaar bij Onkalo en zegt dat het materiaal uitzet als het in contact komt met water en daarmee een vrijwel ondoordringbare laag vormt rond de vaten.

“Het is als zelfgenezing”, zegt hij.

Nadat het vat aankomt wordt het voorgoed opgeborgen in het tunnelstelsel, een proces dat vrijwel volledig geautomatiseerd is.

In dit filmpje wordt uitgelegd hoe het werkt:

Er zijn tot nu toe vijf van deze tunnels gebouwd, in afwachting op het definitieve groene licht van de Finse regering om afval te gaan begraven.

Het vat is tijdens het transport voorzien van een extra stralingsschild voor het geval er toch mensen aan te pas moeten komen.

De schachten zullen er uiteindelijk iets anders uit gaan zien dan hier, want de gaten zullen helemaal worden opgevuld met een bentonite-laag om de afsluiting compleet te maken.

Deze foto laat het einde van een tunnel zien met niet met dummy-vaten om het proces te testen.

Posiva is gecontracteerd om het complex te managen totdat het helemaal is gevuld met het afval van de twee kerncentrales die momenteel actief zijn in Finland.

Het afval zal in grote partijen tegelijk worden begraven en elke partij wordt dan direct helemaal goed afgesloten. Maar er zullen toch mensen toegang moeten behouden tot het ondergrondse complex om het proces in de gaten te houden en nieuwe tunnels te maken.

De mensen die diep onder de grond aan het werk zijn brengen daar tussen de 8 en 12 uur per dienst door. Dat is niet moeilijk, zegt Mustonen.

“Ik denk niet dat je hier een bijzonder karakter voor nodig hebt, want het is net zoiets als een parkeergarage in de stad”, licht hij toe.

Het is vervelender om op een warme zomerdag de tunnels in te gaan, dan toen ik op bezoek was.

Er is een compleet cafetaria voor de medewerkers. Met elke donderdag traditionele Finse erwtensoep op het menu.

Ik vroeg Mustonen of er al feestjes zijn geweest in de tunnels.

“Nee. Nog niet!”, antwoordde hij grappend.

Maar er zijn wel kleine vieringen geweest. Zo schrijft de mijntraditie voor dat je elke keer als een tunnel klaar is je het eind daarvan met teer insmeert en een kleine ceremonie houdt.

Posiva heeft ook een concert georganiseerd aan het einde van de liftschacht als onderdeel van een muziekfestival. Operazanger Mika Kares genoot van de geweldige akoestiek, zoals hier te zien en te horen is:

Volgens Mustonen, de geoloog van Onkalo, realiseren de meeste mensen zich waarschijnlijk niet hoeveel werk er in zit om met alle mogelijke gebeurtenissen in de verre toekomst rekening te houden.

“Misschien vragen ze: hebben ze daar over nagedacht?”, zegt hij.

En het antwoord is dan: “Ja, dat hebben we gedaan”, zegt hij met veel zelfvertrouwen.

En op de vraag of hij niet bang is dat een vulkaan of een aardbeving het afval weer terug aan het aardoppervlak kan brengen, zegt hij: “We zien dat in films, maar in het echt gebeurt dat gewoon niet.”

Op geologische schaal is de volgende grote gebeurtenis een ijstijd, over zo’n 50.000 jaar. Dat kan druk zetten op het systeem, omdat er dan meer water in de grond kan komen en aardbevingen kan veroorzaken.

Maar zelfs daar zal het complex tegen kunnen. En in het vrijwel onmogelijk geachte geval dat er toch deeltjes vrij komen zal tegen die tijd het risico voor mensen en de omgeving uiterst klein zijn, zo heeft Posiva berekend.

Onkalo kan een voorbeeld zijn voor de opslag van kernafval in de rest van geschiedenis.

“Onafhankelijk van wat mensen vinden van kernenergie, we hebben inmiddels te maken met veel afval”, zegt Blackburn.

“Het is een duur probleem. En daar had veel meer over nagedacht moeten worden aan het begin van het nucleaire tijdperk”, legt hij uit.

Veel andere landen denken na over een dergelijk opslagplaats. China is onlangs begonnen met het onderzoeken van de mogelijkheid om rond 2050 een opslagplaats in de Gobi-woestijn te bouwen.

Volgens Blackburn liggen de VS en het VK zo’n 20 tot 30 jaar achter op Finland, omdat ze nog steeds geen locatie hebben bepaald.

Courtesy of the Department of Energy.

Vrouwen en mannen zouden evenveel kansen moeten krijgen in hun carrière. Toch is er in veel organisaties nog niet écht sprake van gelijkheid.

5 softwarehacks die elke ondernemer moet weten

Met deze software verlies je nooit meer tijd aan het maken van roosters

Dit is de top 5 beste personeelsplanningsoftware voor 2022

Copyright © 2021 Business Insider Nederland. Alle rechten voorbehouden. Registratie of gebruik van deze site vindt plaats onder Algemene Voorwaarden en Privacybeleid. Algemene voorwaarden | Privacybeleid | Cookie-overzicht | Adverteren