Home » Columns » De gedeelde hemel
Iets lezen van de schrijfster Christa Wolf is geen pretje. Maar wat een diepgang zit in haar boeken. In ‘De gedeelde hemel’ beschrijft zij het leven in het voormalige Oost-Duitsland. Lang voor haar landgenoten beseften dat het IJzeren Gordijn achterhaald was, durfde zij het aan om te stellen dat wat mensen verdeelt geen objectieve verschillen zijn. Het zijn onze ideeën en idealen die verdelen in plaats van te verenigen.
‘Vroeger zochten mensen naar een ster voordat zij uit mekaar gingen, waar zij ’s avonds samen naar konden kijken. Waarnaar zullen wij zoeken?’ ‘De hemel kunnen ze tenminste niet in twee delen,’ zei Manfred spottend. De hemel, deze hele koepel van hoop, verlangen, liefde en trouw? ‘In tegendeel,’ zei ze zacht. ‘De hemel barst eerst uit mekaar.’ [1]
Zo’n tweeduizend jaar eerder schreef de Chan-leraar Jianzhi Sengcan dit:
‘De grote weg is niet moeilijk voor wie geen voorkeur aan de dag legt.
Bij ontstentenis van liefde en haat wordt alles helder, onvermomd.
Maar bij het minste of geringste onderscheid staan hemel en aarde oneindig ver uiteen.’ [2]
Bij de een splijt de hemel, bij de ander splijten hemel en aarde. Wolf had het vaak over de mannelijke geest die naar controle en macht streeft, en daardoor koud en onverschillig wordt. Wat zo ‘vanzelfsprekend’ leidt tot een drang om te doden en te vernietigen. Een vrouwelijke benadering is onze geest te helen door voluit te leven, ons te durven raken door alles wat en iedereen die ons omringt. Daarvoor is een evenwicht nodig tussen ratio, gevoel, intuïtie en verbeelding.
Sengcan wijdde zich aan inzicht in de werkelijkheid die versluierd en verminkt wordt door dualisme. We zijn pas echt aanwezig in de werkelijkheid als we stoppen met oordelen, met alles te willen verklaren en in woorden te gieten.
In beide benaderingen blijft de bron van menselijke ellende ons dualistisch denken, dat ‘dit’ en ‘dat’, ‘ik’ en ‘jij’ als zelfstandige fenomenen ziet. Zo zelfstandig dat het eerst elke samenhang ontkent, ons vervreemd van de natuur, en tenslotte van elke ander die teveel van ons verschilt een vijand maakt.
In politiek is het duidelijk dat we nog altijd leven volgens het Romeinse principe van ‘verdelen en heersen.’ Veel onduidelijker wordt het als we naar ons persoonlijk leven kijken. In een fractie van een seconde hebben we iemand beoordeeld. Vaak in zwartwit-termen, iemand is oké of niet oké. Niets tussenin. Het vraagt letterlijk veel geestelijke inspanning om te zien hoe geschakeerd het gedrag, laat staan het innerlijk, van een ander is. Tot we bij onszelf durven toegeven hoeveel tinten grijs er zijn in onze geest. Ik ben maar beetje bang maar waarom wijs ik dan zo snel iemand af? Ik denk veel en snel, maar hoe traag sijpelen diepe inzichten door. En ik ben in feite wel bescheiden en hulpvaardig maar hoeveel beter vind ik mezelf soms dan al die domme, luidruchtige, intellectueel onderontwikkelde anderen.
Ik heb op het eerste gezicht geen vanzelfsprekende drang om te doden en te vernietigen. Maar ik heb een sterke drang om iedereen die te storend is uit mijn leven te bannen. Als ik naar mijn diepste emotie peil is dat: de ander elimineren. Mijn oordeel is: het lijkt soms alsof er nog ontelbaar veel neanderthalers rondlopen op aarde. De gedachte die dat verrechtvaardigt is: o heer, ben ik dan één van de weinige, echte homo sapiens?
Categorie: Columns Tags: Chan-leraar Jianzhi Sengcan, Christa Wolfs, Ksaf
Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.
Wanneer wil je het overzicht ontvangen? 's ochtends om 7:00 's avonds om 19:00
Prachtig,dit zou lesmateriaal moeten zijn op elke basisschool waar dan ook.
In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.
Jacques den Boer - 26 mei 2022
In 1999 gaf de overheid een zendmachtiging aan de Boeddhistische Omroep Stichting. Jean Karel Hylkema werd daarvan niet alleen ongeveer vijf jaar bestuurder en manager. Hij was tegelijk programma-adviseur voor de tv- en radioredactie, naast programmadirecteur Babeth VanLoo, en werkte mee aan tv-documentaires als interviewer.
Jacques den Boer - 26 mei 2022
Onder aanvoering van de Rigpa-boeddhist ir. Jean Karel Hylkema , de gelauwerde cineaste en Dzogchen-boeddhiste Babeth VanLoo en een nieuwe BUN-voorzitter, prof. dr. Johan Niezing, kwam er uiteindelijk toch per 1 september 2000 een zendmachtiging voor radio en tv.
Guy E. Dubois - 24 mei 2022
De Majjhimadesa was de broedkamer van de Dhamma —de Leer van de Boeddha’s. Het is het gebied waar de Boeddha geboren werd, waar hij tot Zelfrealisatie kwam, waar hij predikte en het parinibbana bereikte. In Boeddha’s tijd waren overgrote delen van het Middenland bedekt met junglevegetatie. De fauna was veelzijdig en bestond o.m. uit leeuwen, tijgers, herten, olifanten en neushoorns.
Het individu is de enige die de volledige controle heeft over zijn daden, ongeacht de druk die anderen op hem kunnen uitoefenen. Een onheilzame handeling onder grote druk uitgevoerd, heeft echter een ander karmisch effect dan een vrijwillige onheilzame handeling.
Vandepitte gooit zijn lezers al snel in het diepe met zijn uiteenzetting over de leegte. Hij geeft daarbij een eigen interpretatie, die enigszins afwijkt van de boeddhistische teksten.
Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.
Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken. Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen .
Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.
Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.
Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.
Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.
If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.
Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens