De helft van alle risicovolle gasleidingen in Nederland is nog niet vervangen. Het gaat om zogenoemde grijs gietijzeren gasleidingen en asbestcementleidingen. Daardoor zijn al drie explosies veroorzaakt in Nederland, waarvan één begin dit jaar in Den Haag. Netbeheerders gaan samen onderzoeken hoe ze de leidingen versneld kunnen vervangen.

Daarmee volgen ze het advies van toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Zij dringen in een onderzoekrapport dat vandaag naar buiten kwam aan op het versneld vervangen van de verouderde en risicovolle gasleidingen. "Als de netbeheerders zich maximaal inspannen, kunnen we dat tot 17 jaar versnellen", zegt directeur Pieter van den Bergen. Volgens het SodM moeten gasleidingen met een hoog risico direct worden aangepakt. 

Met netbeheerders van de leidingen zijn al langer afspraken gemaakt over het vervangen van de leidingen. Zo wilde Stedin eind 2029 alle grijze gietijzeren en asbestcementleidingen vervangen hebben.

Bij trillingen of spanning op de leiding kunnen er namelijk scheurtjes ontstaan. Een gevolg daarvan kan een gasexplosie zijn, zoals begin dit jaar in Den Haag, blijkt uit het rapport dat vandaag verschenen. Daarbij vielen tien gewonden.

Stedin gaf eerder aan per jaar 200 kilometer van dit type leiding te willen verwijderen, maar uit onderzoek van het SodM blijkt dat er de afgelopen jaren steeds minder leidingen zijn vervangen.

Enexis wil alle leidingen in 2024 hebben vervangen. Liander heeft eerder aangegeven tot 2039 de tijd te nemen om dat te doen. Beide netbeheerders hebben al wel meer leidingen verwijderd dan Stedin.

De percentages gaan over de periode tot en met 2018 en zijn afgerond.

De voorganger van de Onderzoeksraad voor Veiligheid waarschuwde in 2002 al voor de gevaren van deze type leidingen. "Het gebruik van grijs gietijzeren leidingen vormt in veel gevallen een onbeheersbaar risico voor burgers", schreef de raad destijds. In 2009 alarmeerde de raad opnieuw met dezelfde conclusie. 

Sinds 1994 is het gebruik van de grijs gietijzeren leidingen verboden bij nieuwbouwwoningen. 

De boodschap van de Onderzoeksraad was helder: "Zeker in de huidige tijd met de toename van de intensiteit en zwaarte van het verkeer en grootschalige (ook ondergrondse) bouwprojecten is grijs gietijzer in toenemende mate ongeschikt voor het veilig gebruik als aardgasdistributieleiding. De vraag blijft hoe wordt omgegaan met risico`s die al lang bekend zijn."

Na de rapporten van de Onderzoeksraad gingen netbeheerders over tot een versneld traject om de leidingen te vervangen. Daarbij moesten de leidingen met een hoog risico op scheurvorming als eerste worden vervangen. Uit onderzoek van het SodM blijkt nu dat Stedin hierbij de mist in is gegaan. Stedin verving vooral eerst de leidingen waar geplande werkzaamheden werden uitgevoerd en keek minder naar het risico van de leiding op scheurvorming. 

Toezichthouder SodM dringt nu opnieuw aan op het versneld vervangen van de verouderde en risicovolle gasleidingen. De netbeheerders bekijken nu samen met SodM hoe het gassaneringsprogramma versneld kan worden.

Altijd weten wat er speelt? Download de gratis RTL Nieuws-app en blijf op de hoogte.