redactie Zeilen• 21 oktober 2021 om 08:24

De temperaturen liegen er niet om, de winter komt dichterbij. Gelukkig is het niet nodig om je favoriete hobby vier maanden te onderbreken, als je jezelf maar af en toe kunt opwarmen bij de kachel. Die zijn er in alle soorten en maten. Sommige zijn vooral geschikt voor gebruik in de haven, andere types doen het ook prima onderweg en onder helling. Welk type kachel past bij jouw boot en budget?

Het bekendste type verwarming in kajuitjachten is de compacte heteluchtblazer. De warme lucht wordt met een ventilator door vertakkende slangen geblazen om via uitstroomopeningen het hele interieur warm te maken. Deze kachels zijn er in verschillende uitvoeringen. De bekende merken Webasto en Ebersprächer verstoken diesel, wat je vaak toch al aan boord hebt voor de motor. Maar er bestaan ook heteluchtkachels op paraffine, gas of benzine. Naast brandstof heeft de installatie elektriciteit nodig voor het starten en voor de ventilator, en een rookgasafvoer boven de waterlijn. Heteluchtkachels kun je prima onderweg gebruiken, maar zijn vaak niet goedkoop. Een Webasto of Eberspächer, inclusief alle installatiebenodigdheden, kosten je makkelijk 2000 euro. Het Russische merk Autoterm (Planar) is een goedkoper alternatief. Verder zijn er nog goedkopere Chinese varianten te vinden, maar die hebben vaak geen CE-keurmerk, waardoor enige voorzichtigheid geboden is.

De Autoterm Heteluchtkachel, ook wel gekend als Planar (c) Autoterm

De Autoterm Heteluchtkachel, ook wel gekend als Planar (c) Autoterm

Het voordeel van een elektrisch kacheltje is dat geen schoorsteen of andere rookgasafvoer nodig is. Elektrische gloeidraden verwarmen een keramische steen, die heerlijk warmte uitstraalt. Kacheltjes die werken op de 12 volt van het boordnet bestaan wel, ze zijn vooral bekend als middel om autoruiten te ontdooien. Voor het verwarmen van een hele kajuit leveren ze te weinig vermogen. Hooguit zal een verkleumd bemanningslid de handen kunnen warmen op de kajuittafel. De keramische kachel op 220 volt heeft een huis-, tuin- en keukenstopcontact nodig. Voor boten met omvormer een mogelijkheid, al moet terdege rekening worden gehouden met de 1500 Watt of meer die deze kachels aan vermogen inzetten. Als de motor of generator niet aan staat, is voor een uurtje warmte een fors accupakket nodig.

Een verplaatsbare petroleumkachel geeft een heerlijke stralingswarmte af. Als de afstelling goed is toont een groot rond lont boven een vloeistofreservoir een mooie blauwe vlam zodat de brandstof zo volledig mogelijk verbrandt. Bij een te hoge lont gaat de vlam geel walmen en vult het bootinterieur zich met rookgas. Een metalen gaas boven de vlam wordt verhit voor extra stralingswarmte. Petroleumkachels hebben genoeg zuurstof nodig om goed te verbranden. Bij een slechte verbranding riskeer je een koolmonoxidevergiftiging. Volgens de leverancier zorgen de Zibro-petroleumkachels voor significant minder restgassen door een efficiënte verbranding. Bovendien zijn die apparaten vaak uitgerust met een CO2-beveiliging. Dat neemt niet weg dat je nog steeds goed moet verluchten, wat lastig kan zijn als het juist de bedoeling is om het binnen lekker warm te krijgen.

De Zibro Laserkachel heeft een CO2-beveiliging (c) Zibro

De Zibro Laserkachel heeft een CO2-beveiliging (c) Zibro

Dit type kachels lijkt op een houtkachel of op een oude gaskachel voor gebruik in huizen. Er is een haard van gietijzer, met daarin branders waarop vlammen zichtbaar zijn door een glaasje. Net als houtkachels dus warmtebronnen die stralingswarmte afgeven. Ook kan de warmte van de schoorsteen worden gebruikt voor warm water of voor het verwarmen van andere ruimtes aan boord. Het merk Dickinson levert voor de watersport dergelijke dieselhaarden vanaf 1134 euro. Een ventilator regelt de juiste verhouding tussen lucht en diesel.

De stralingswarmte van een mooi knappend houtvuurtje in een haard wordt over het algemeen als de meest aangename warmte ervaren. Een echte houtkachel of allesbrander is voorbehouden aan een flinke boot, en past eigenlijk vooral goed op klassieke jachten en platbodems. Een flinke schoorsteen, die vanuit de kachel zonder omwegen direct door het kajuitdak omhoog voert, is een vereiste. De warmte die vanuit de houtkachel via de schoorsteen naar buiten gaat, kan voor een deel benut worden om andere ruimten in de boot te verwarmen. Om de schoorsteenpijp kan spiraalsgewijs een buis met vloeistof worden aangebracht, de opgewarmde vloeistof kan via een radiator de hutten verwarmen.

Een houtkachel zorgt voor een heerlijke warmte en de gezelligheid van een vuurtje (c) Dickinson

Een houtkachel zorgt voor een heerlijke warmte en de gezelligheid van een vuurtje (c) Dickinson

‘Net als thuis’ prijst de fabrikant van boot-CV zijn dieselgestookte warmteketel aan. Een compacte stookunit verwarmt water, een klein compensatievat voor drukverschillen is ingebouwd. Een pomp zorgt voor circulatie van de verwarmde vloeistof door de radiatoren. Op grotere jachten met wat extra ruimte in de machinekamer is zo’n systeem in te bouwen. Een dieselleiding en elektra aansluiting zijn nodig, net als een rookgasafvoer. De ketel kan ook een boiler met water voor de douche en de kombuiskraan warm houden als die aan het systeem gekoppeld wordt.

Als de watersportwinkels dicht zijn of geen handzaam kacheltje op voorraad hebben, biedt het tuincentrum of de bloemist een oplossing. Een terracotta bloempot, zo groot als de omtrek van de grootste pan aan boord, neemt de warmte van de gasvlam op en zet die om in een heel behaaglijke stralingswarmte. Het gat bovenin voorkomt barsten en ontploffingen. Het merk Bright Spark levert een ‘patio heater’ die als net een omgekeerde bloempot op een gasbrander kan worden gezet. Het merk omschrijft dit strikt als warmtebron voor buiten: slecht verbrand gas kan koolmonoxide veroorzaken en dat is giftig. Dat geeft te denken over de bloempot. Zorg bij dergelijke ad-hoc oplossingen altijd voor voldoende ventilatie.

Deze tekst is gebaseerd op een artikel van Hans Buitelaar uit Zeilen 2013/10. De bovengenoemde prijzen werden geactualiseerd.

Lees ook: Goed ventileren in de winter

De optie ”verwarmen met een radiator op het koelwater van de motor”, wordt niet genoemd. Voordeel: prima, hete, verwarming tijdens het varen op de motor of motorzeilend, hoger rendement van motor (warmte-overschot is er altijd, gaat verloren in koelwater en uitlaat). Meeste diesels hebben al de aansluiting voor een boiler of radiator. Makkelijk aan te leggen, weinig kosten (paar meter slang en gangbaar cv-plaatradiatortje). Nadeel: niet te gebruiken in de haven, stilliggend (tenzij met draaiende motor, in ”noodgevallen”).

Wij hebben aan boord in de kajuit aan de wand een infrarood verwarming van 600 watt. Ziet er uit als een gewone poster aan de wand, maar dan eentje die lekker warmte geeft. 600 watt is nergens een probleem en wij houden onze Compromis 36 er lekker warm mee.

Ik mis in dit artikel toch echt wel de veel aan boord gebruikte dieselkachels van Refleks. De modellen zijn qua capaciteit en afmeting leverbaar van groot tot klein. Een aantal modellen bieden de mogelijkheid voor het aansluiten van radiator(en). Deze kachels kunnen blijven branden bij een continue helling van ca. 15º C. Een buitengewoon betrouwbare kachel, die echter wel wat geduld vergt om ‘m te leren aansteken.

Autotherm levert ook een c.v. waterverwarming, ook Binar genoemd. Zeer compact, vanaf 5 Kw.

Een kachel op een zeilboot is een gecompliceerd technisch vraagstuk. Met gezondheidsrisico’s. Wil je echt expertadvies dan raad ik aan Willem Schreinemachers die op Samsø de ArticBlueFlamme in kleine series produceert. Een vakman. +32475735929

Wat ik ook nog mis in de voorstellen is een eenvoudig 12 volt matje voor onder de vloerbedekking. Warme vloer is de helft van het gevoel! Ook in de camper of caravan goed te gebruiken.

Inderdaad prima idee Frank. Doe dit in werkplaats en kantoor ook al , onder de polycarbonaat mat waarop de bureau stoel staat. Kost weinig ( 50 tot 100 euro ) en levert warmte van onderaf , de richting waaruit je het wilt hebben. wel op letten dat je een infra-rood versie koopt.

Waarom niet gelijk de tip meegeven van een goede CO melder aan boord op batterij? Gaat 10 jaar mee en het zal je verbazen hoe vaak hij waarschuwt of zelfs afgaat. Weg met die hoofdpijn in de weekends! (of erger)

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Mijn naam, e-mail en site bewaren in deze browser voor de volgende keer wanneer ik een reactie plaats.

Dudley, Eunice en Franklin – het resultaat

Met zachte zeillat de oceaan over

Wat levert de bouw van Bezos’ superzeiljacht Nederland op?

Vertrekkers Vera en Jeroen hadden nog nooit op zee gevaren

17,6 meter hoge monstergolf gespot voor de kust van Canada

Zeilen is hét platform voor zeilers, door zeilers. Elke maand een tijdschrift in printversie en digitaal. Dagelijks online met het laatste zeilnieuws.